Problematiek

Rond de 16.000 kinderen raken jaarlijks betrokken bij een complexe scheiding^[1]. Dat zijn twee kinderen per uur die het contact verliezen met de uitwonende ouder, wiens ouderschap voor de scheiding niet ter discussie stond, ten gevolge van handelingsverlegenheid en (bewuste) handelingsonbekwaamheid door praktisch iedereen in de keten.

Zij verbreken het contact met een van de ouders, onder zwaar manipulatieve druk van de andere ouder. De gevolgen zijn desastreus. Het kind en de verstoten ouder raken mentaal zwaar beschadigd, waarbij de ouder die verstoot geen kans krijgt om aan zich zelf te werken. Deze vorm van mishandeling moet stoppen en kan ook gestopt worden. Het is slechts een kwestie van willen en doen!

Missie

Stichting Écht Scheiden Zonder Schade heeft als missie maatschappelijke bewustwording te creëren voor ‘ouderverstoting’ of  a cross generational coalition, zoals het fenomeen binnen de gevestigde psychologie omschreven wordt. Daarbij rekent de stichting af met de (bewuste) handelingsonbekwaamheid en desgevolgs handelingsverlegenheid van een ieder, die meent zich mogen te bemoeien bij het scheidingsproces.

Doelstellingen

Maatschappelijke bewustwording

Iedereen kent wel iemand die zich in een ‘ouderverstotingssituatie’ bevindt. Het is niet normaal, niet oké, als een kind, ongeacht de leeftijd, afstand neemt van een ouder, als hier geen geldige reden voor is. Als er geen sprake is van bewezen seksueel- of fysiek geweld, verwaarlozing of pathogeen ouderschap/een pathogene opvoeding, inclusief de daarbij behorende DSM V codering.

Elke burger zou kritisch moeten zijn op dit punt, en zijn medeburger moeten aanspreken op het feit dat een kind beide ouders nodig heeft. Meegaan in de zogenaamde ‘stem van het kind’, het niet meer dan normaal vinden dat een kind niet meer naar de andere ouder gaat zonder dat daar een goede reden voor is, of dat het nou eenmaal leuker is bij die andere ouder, het is allemaal niet acceptabel. En het is zeker niet oké als een kind belast wordt met volwassen zaken waar het kind zelf geen controle op kan uitoefenen.

Misplaatste loyaliteit uit de omgeving aan de ouder die verstoot, heeft desastreuze gevolgen. Binnen de maatschappij behoren de burgers elkaar aan te spreken op gedrag. Omdat het ontkennen van een ouder, geen band mogen opbouwen of onderhouden met een ouder, zeer schadelijk is voor de sociale-, emotionele- en identiteitsontwikkeling van het kind. De kans dat de geschiedenis zich zal herhalen is namelijk enorm groot: 80%.  Dit staat nog los van het feit dat kinderen, die een ouder verstoten, aantoonbaar maatschappelijk minder succesvol zijn.

Woorden als empathie, compassie, respect en liefde zouden centraal moeten staan. De tijd van wegkijken is voorbij.

Nulmeting huiselijk geweld bij aanvang van de scheiding

De signalen van ouderverstoting zijn er al voordat het kind geboren wordt. Ouderverstoting is het gevolg van pathogeen ouderschap, de vierde vorm van huiselijk geweld. Om te voorkomen dat een kind gedwongen wordt bij een mishandelende ouder te moeten verblijven, zal er bij aanvang van een scheiding een nulmeting moeten plaatsvinden, om er achter te komen of er sprake is van huiselijk geweld. Daarbij kunnen valse beschuldigingen, vaak een uiting van pathogeen ouderschap, gelijk serieus onderzocht worden, zodat er ook een feitenonderzoek plaatsvindt.

Goede, gedegen diagnostiek, onderzoeksmethodiek

85% van scheidende ouders kan na een periode van tijdelijke ontoerekeningsvatbaarheid het kind weer centraal stellen om samen tot goede afspraken komen. Echter bij 15% van die ouders gaat dat niet lukken. Hoe sneller men weet met welke categorie men te maken heeft, hoe gerichter men kan ingrijpen, en hoe minder schade er veroorzaakt kan worden. Immers, heb je te maken met een pathogene ouder, dan zal je, net als bij de drie overige vormen van kindermishandeling, het kind in veiligheid moeten brengen.

Voor vermoedens en onderbuik gevoelens is geen plaats. Er hoort een adequaat feitenonderzoek plaats te vinden, waarbij iedereen in de keten verantwoording aflegt van hetgeen die diagnosticeert en aansluitend aanbeveelt of zelfs oplegt aan de ouders en kinderen.

Er zal opgeschaald moeten worden naar de juiste vorm van hulpverlening. Het kennisniveau van Jeugdbescherming en van de Raad voor de Kinderbescherming volstaat hier niet. Er is behoefte aan professionals met aantoonbare ervaring in de familiesystemen,  complexe trauma en psychopathologie. Daarnaast is ouderverstoting intergenerationeel, veroorzaakt door jeugdtrauma’s. Dit moet stoppen om trauma in nieuwe generaties te voorkomen. Een pathogene ouder kan het verschil tussen ex-partnerschap en het blijvende ouderschap niet zien. Maar als ouders blijf je nu eenmaal altijd samen.

Bedenk dat een weldenkende ouder een kind nooit de toegang tot de andere ouder zal ontzeggen, of er moet daadwerkelijk sprake zijn van mishandeling.

Integere, capabele professionals

Op dit punt valt enorm veel winst te behalen, omdat de afgelopen jaren ouders en kinderen overgeleverd zijn aan, op zijn hoogst goed bedoelende, maar vooral handelingsonbekwame, professionals. Daarnaast wordt ‘de stem van het kind’ enorm misbruikt. Hetgeen weer leidt tot onnodig veel trauma bij het kind en de uitwonende ouder. Maar ook de pathogene ouder krijgt niet de hulp die hij nodig heeft. Begrens de pathogene ouder door helder en duidelijk te zijn en door sancties op te leggen als hij/zij doorgaat met destructief gedrag. Bescherm de pathogene ouder tegen zichzelf, door hem/haar, onder druk van eventueel gezagsverlies, aan zich zelf te laten werken.

Helaas bestaat er een wildgroei aan professionals die zeggen de oplossing hebben voor deze complexe problematiek. Perverse beloningen binnen het huidige systeem zorgen ervoor dat ouderverstoting een verdienmodel is geworden.

Slechts professionals die een onderscheid kunnen maken tussen de vier vormen van kindermishandeling mogen bij deze complexe problematiek betrokken worden. Zij beschikken over aantoonbare ervaring in de familiesystemen, complex trauma en de psychopathologie.

Het is ons na jaren strijden ook duidelijk geworden dat de huidige keten niet geïnteresseerd is in de juiste oplossing die gewoon voor handen ligt. Dit is des te meer duidelijk geworden na ons symposium. 

Maatwerk

Eenmaal bewust van het feit dat de symptomen van ‘ouderverstoting’ te herleiden zijn naar de reguliere psychologie en dat de authentieke stem van het kind slechts gehoord kan worden door bovengenoemde professionals, heeft elk gezin betrokken bij deze problematiek recht op maatwerk. Maatwerk in de vorm van professionele ondersteuning, om de transitie van gezin-voor-de-scheiding naar gezin-na-de-scheiding te kunnen maken. Hoe volhardender de pathogene ouder in destructief gedrag, hoe steviger de vorm van maatwerk zal moeten zijn. Aan gedrag horen consequenties verbonden te zijn. Als men ingrijpt bij seksueel misbruik, fysieke mishandeling en verwaarlozing, is het niet meer dan logisch dat er ook wordt ingegrepen bij geestelijke mishandeling. Het kind dus niet jarenlang in een gevaarlijk situatie achterlaten en daarbij allerlei trajecten aan een gezin opleggen, die nergens toe leiden, maar slechts extra trauma veroorzaken voor elke betrokkene. In plaats daarvan de situatie begrenzen, waarbij de pathogene ouder gedwongen kan werken aan zichzelf om daarmee de kans te krijgen om weer ouder te zijn. Alleen als deze ouder niet vervalt in oude patronen kan het contact met het kind heel langzaam weer worden opgebouwd.

Hervormen familierechtspraak ten aanzien van scheidende ouders

Hier zit de grote crux, de grootste pijn en dit moet veranderen. Het kan niet langer zo kan zijn dat ouders afhankelijk zijn van die ene rechter, in de ene regio, op dat ene tijdstip, of die rechter er enigszins kijk op heeft, verstand van heeft en/of wil doorpakken of niet.

Er zal een aanname en advies college moeten komen. Familierechters horen bij aanvang verplicht een gedegen scholing te krijgen en dus de vrijblijvendheid met betrekking tot scholing moet van de baan. Om kennis niet zo snel verloren te laten gaan, horen familierechters langer dan de gebruikelijke drie jaar aan te blijven. Er hoort één richtlijn te komen en rechters horen gebruik te moeten maken van een multidisciplinair team met specialistische kennis rondom ouderverstoting om adequaat in te kunnen grijpen. Als er dus consensus is dat ook de rechters vinden dat er eigenlijk al te veel is gebeurd, dan gooi je ouders niet terug het diepe in, dan leg je deze mensen niet weer het zoveelste traject op en dan ga je als rechter al helemaal niet het gesprek aan met het kind. Het gesprek met het kind aangaan draagt niet bij aan een concrete oplossing, in tegendeel, het duwt het kind verder in een loyaliteitsconflict.

Dan neem je jouw verantwoordelijkheid als rechter door het hele gezin te beschermen opdat er met zo min mogelijk schade gescheiden wordt.

Het toernooimodel, de procedures op tegenspraak, twee advocaten in de rechtszaal terwijl er kinderen bij de zaak betrokken zijn, moet van de baan. De advocatenlobby ten spijt. Zeker omdat er niet onder ede gehoord wordt en rechters zich klakkeloos laten adviseren door charlatans, of instanties zoals jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming, die bewezen GEEN zorg en bescherming bieden en bewust geen gebruik maken van degelijk/adequaat feitenonderzoek, waarheidsvinding of professionele diagnoses. Rechters zijn op deze manier mede verantwoordelijk voor de kindermishandeling.

Rechters horen zich verantwoordelijk te voelen en zich niet te verbergen achter een toga en woorden als empathie en compassie horen centraal te staan. Rechters horen geen zaken aan te houden, maar moeten zich duidelijk en zich helder uitspreken, opdat er geen proces stapeling meer ontstaat. Een beschikking hoort van waarde te zijn, zodat de overige instanties (politie, OM) handvatten krijgen om daadwerkelijk te kunnen handhaven.

Het is ongekend en te gek voor woorden, dat, ondanks de zwaar negatieve conclusies van de laatste twee visitatie rapporten, de rechtspraak de hand niet in eigen boezem steekt. Zij verschuilt zich in haar ivoren toren en durft te beweren dat zij zich niet herkent in de verhalen die ouders uitdragen. Deze beroepsgroep heeft de sleutel in handen, het wordt hoog tijd dat er integere rechters op gaan staan en van binnen uit de ruimte krijgen de omslag te maken.

Verantwoord en gezond ouderschap na de scheiding

De signalen van komende ouderverstoting zijn er al voordat het kind geboren is, laat staan als de kinderen er eenmaal zijn. Vanuit dit inzicht hoort elke ouder zijn/haar verantwoordelijkheid te nemen in de meest brede zin van het woord. Vanaf de geboorte van het kind hoort elke ouder te werken aan een gezonde relatie met het kind. Elke ouder hoort zich bewust te zijn van de impact die een scheiding sowieso met zich mee brengt. Als jij als ouder uit een niet werkende relatie vertrekt, maar het kind bij de pathogene ouder achterlaat, is dat een punt waarop je als ouder ter verantwoording kan worden geroepen. Het hij/zij verhaal is hier misplaatst. Niemand heeft jou als ouder gedwongen één of meerdere kinderen te maken met de andere ouder.

Maak je deel uit van de groep van 85% , dan kun je onderling afspraken maken. Maar maak je deel uit van de groep van 15%, dan hoor je voor een gezond tegenwicht minimaal 50% , co-ouderschap aan te gaan. Hoe een ouder dat praktisch inricht, doet niet ter zake, als die ouder de helft van de zorgtijd voor zijn/haar rekening neemt. Wellicht is het beter om wijziging hoofdverblijfplaats aan te vragen.

Verhuizen? Blijf wonen waar het kind gewend is en geef het kind de ruimte om over en weer te gaan. Je bent en blijft samen ouder. Parallel ouderschap is een optie om de gemoederen te bedaren. De ouder die de afspraken schendt hoort de consequenties van het gedrag te ervaren. Daarbij is gezamenlijk gezag het uitgangspunt.

+ Hereniging
Hele gebouwen zitten afgetopt met goedbetaalde professionals, maar niemand heeft een professioneel antwoord als eenmaal gediagnostiseerd is dat er sprake is van ouderverstoting. Vaak wordt nog gezegd dat het kind dit nu eenmaal zo gewend is, dat er geen lotsverbondenheid is, dat men het kind niet kan dwingen, dat dit nou eenmaal de wens van het kind is. In onze beleving is dit een zwaktebod, zeker gezien de effecten op lange termijn; 80% van de geschiedenis zich gaat herhalen. Er zijn herenigingsprogramma’s en ja, dan maar van ver halen en daarin investeren, dan wegduiken voor de verantwoordelijkheid. Met nadruk wijzen wij op de professionele integriteit en ethiek; wil jij je zo nodig met ouderverstoting bezig houden, werk dan aan de oplossingen en houdt vooral niet vast aan verouderde, niet evidence based, inzichten. Niet met de kennis die momenteel voorhanden is.

+ Rehabilitatie
Met de kennis die er nu is, die vastligt binnen de gevestigde psychologie, waarover internationale consensus bestaat, hoort iedereen in de keten zijn/haar verantwoordelijkheid te nemen. Verantwoordelijkheid, door alle ouders en kinderen, die door hen gescheiden zijn, gewoon omdat het kon, bewust te maken dat de kinderen wél een ouder hebben die er voor het kind had willen zijn. Wél van het kind houdt. Dat het kind niet hoeft neer te kijken op 50% DNA en al zeker niet bang hoeft te zijn voor de uitwonende/afwezige ouder.

Een landelijk mea culpa is zeer zeker op zijn plaats daar het uitkomen van de voorspelde maatschappelijke ramp (Hoefnagels, 2002) te wijten is aan de bewuste handelingsonbekwaamheid van bovengenoemde professionals en de overheid.

Deze maatschappelijke ramp heeft nu zodanig epidemische vormen aangenomen en ouderverstoting is tot zo'n groot verdienmodel verworden, dat het nog maar de vraag is of het tij te keren is.

De overheid, de instanties, de rechtspraak, alle professionals behoren ervan doordrongen te zijn dat beide ouders gelijkwaardig van belang zijn voor een kind om op te kunnen groeien tot evenwichtige personen. Hierdoor kunnen wij allen in een prettige maatschappij wonen.

Een landelijke bewustwordingscampagne vanuit de overheid is nog wel het minste wat de overheid nu kan doen!

^[1] Bij een complexe scheiding heeft, over het algemeen, een ouder een hoog conflict persoonlijkheid. Deze ouder vertoont kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis. Processtapeling en ‘ouderverstoting’ / a cross generational coalition with emotional cut off zijn het gevolg.