Al zeven jaar in een pleeggezin: 'Ik blijf vechten voor de terugkeer van mijn dochter'
Ines Jonker – Leeuwarder Courant
,,Toen mijn vader op sterven lag, hebben mijn huisarts en ik gevraagd of mijn dochter afscheid mocht nemen van haar opa. Dat mocht niet, ze moest maar een tekening maken’’, vertelt Grietje Breedenbach, die haar dochter een keer in de twee maanden mag bezoeken.
De dochter van Grietje Breedenbach werd zeven jaar geleden in een pleeggezin geplaatst. Volgens rapporten van onafhankelijke zorgonderzoekers kan zij, met enige hulp, prima voor haar dochter zorgen. Toch weigert het Leger des Heils Jeugdbescherming het meisje terug te plaatsen. Sindsdien is ze, met hulp van een advocaat, in een langdurige strijd verwikkeld met de jeugdzorginstantie over terugkeer van haar dochter.
De 57-jarige Grietje Breedenbach doet haar verhaal in haar rijtjeshuis in de Leeuwarder wijk Bilgaard waar ze tot 2012 samen met haar dochter woonde. Dat jaar werd het toen bijna zevenjarige meisje uit huis geplaatst. ,,Dat gebeurde op basis van een valse aangifte van een buurvrouw die stelde dat mijn dochter verwaarloosd zou zijn, wat helemaal niet zo was.’’ Deze vrouw heeft zich later schuldig gemaakt aan mishandeling van Breedenbach waarvoor ze is veroordeeld tot een taakstraf van dertig uur.
Vermoedens van misbruik in pleeggezin
Het meisje was al bekend bij jeugdzorg omdat ze eerder, op twee- en driejarige leeftijd, twee keer korte tijd in een pleeggezin had gezeten. Dat gebeurde na huiselijk geweld door haar biologische vader, die niet meer in beeld is. Moeder en kind werden aanvankelijk samen op een veilige plek ondergebracht, maar al snel uit elkaar gehaald omdat er twijfels waren over de opvoedkundige capaciteiten van de moeder. De keuze voor het pleeggezin bleek geen gelukkige; het meisje werd er vermoedelijk misbruikt door een zoon uit het gezin.
Breedenbach: ,,Daar heeft ze trauma’s aan overgehouden, maar die zijn nooit goed behandeld.’’
Het meisje woont sinds 2012 in een groot pleeggezin ergens in Friesland. Breedenbach mag haar eens in de twee maanden anderhalf uur zien, in totaal dus negen uur per jaar. In de eerste vijf jaar gebeurde dit in een kamertje bij het Leger des Heils Jeugdbescherming met cameratoezicht. Later bij een kinderboerderij of de Intratuin; altijd in aanwezigheid van een begeleider.
Dossier Jeugdbescherming
In februari plaatste de Leeuwarder Courant een serie artikelen over jeugdbescherming. Aan de ene kant uitten enkele zorgprofessionals kritiek op het functioneren van de jeugdzorg in Friesland, aan de andere kant herkenden de gecertificeerde instellingen zich niet in het beeld dat voogden te veel macht zouden hebben, rapportages onvoldoende zouden deugen en er onvoldoende kennis zou zijn van psychiatrische problematiek.
Op de artikelen kwamen 42 reacties van ouders of grootouders met slechte ervaringen met uithuisplaatsingen. Twee van die reacties komen nu uitgebreider aan bod. Vandaag het verhaal van Grietje Breedenbach, die al meer dan vijftig rechtszittingen bijwoonde over de uithuisplaatsing van haar dochter. Alle artikelen zijn te vinden in het dossier Jeugdbescherming.
Vanaf het begin streed Breedenbach, ondersteund door haar advocaat, tevergeefs voor terugkeer van haar dochter, voor wie zij graag zelf wil zorgen.
Lees ook: Jeugdbescherming verantwoordt zich: 'In onze besluitvorming zijn we heel zorgvuldig'
Het Leger des Heils stelt dat het meisje verschillende stoornissen heeft waardoor ze 24 uur per dag zorg nodig heeft, wat de moeder niet zou kunnen leveren. Uit onderzoeken (in voorjaar 2013) die de instantie liet uitvoeren, zou zijn gebleken dat het gaat om ‘een zwaar beschadigd meisje met ernstige problematiek dat een (trauma)behandeling nodig heeft’. Niet alleen heeft ze een posttraumatische stressstoornis (PTSS), ook werd in 2015 FASD (Foetaal Alcohol Spectrum Disorder) vastgesteld.
De GZ-psycholoog en sociaal-psychiatrisch verpleegkundige van Nieuw Dialoog concludeerden dat haar gedragingen wijzen op een ‘verstoorde hechting en op emotionele verwaarlozing’. Om die reden heeft ze behoefte aan een emotioneel stabiele leefomgeving, die haar moeder niet kan bieden, aldus het Leger des Heils.
Geen aanwijzingen die pleiten tegen opvoeden dochter
In de winter van 2014/2015 deden psycholoog/orthopedagoog Jan de Vries en een collegapsycholoog van ZO! Zorgoplossingen in Leeuwarden – na aandringen van Breedenbach en haar advocaat – op verzoek van de kinderrechter onderzoek naar de opvoedingsvaardigheden en de persoon van moeder en naar de dochter. Ze concludeerden dat er ‘geen aanwijzingen gevonden zijn die pleiten tegen de opvoeding van haar dochter. Mevrouw heeft een beperking in intellectuele vermogens, maar beschikt daarnaast over voldoende vaardigheden, inzicht, ervaring en steun vanuit het netwerk om een opvoedingssituatie te realiseren.’
Ook de huisarts en de GGZ verklaarden schriftelijk geen aanwijzingen gevonden te hebben waaruit bleek dat de vrouw niet in staat is voor haar dochter te zorgen. De GGZ behandelde haar korte tijd voor een angststoornis die te maken had met de – voor haar traumatiserende –
Dossier Jeugdbescherming
In februari plaatste de Leeuwarder Courant een serie artikelen over jeugdbescherming. Aan de ene kant uitten enkele zorgprofessionals kritiek op het functioneren van de jeugdzorg in Friesland, aan de andere kant herkenden de gecertificeerde instellingen zich niet in het beeld dat voogden te veel macht zouden hebben, rapportages onvoldoende zouden deugen en er onvoldoende kennis zou zijn van psychiatrische problematiek.
Op de artikelen kwamen 42 reacties van ouders of grootouders met slechte ervaringen met uithuisplaatsingen. Twee van die reacties komen nu uitgebreider aan bod. Vandaag het verhaal van Grietje Breedenbach, die al meer dan vijftig rechtszittingen bijwoonde over de uithuisplaatsing van haar dochter. Alle artikelen zijn te vinden in het dossier Jeugdbescherming.
ervaringen met de jeugdzorginstantie en uithuisplaatsing van haar dochter. ‘Patiënte is in staat zich ook onder moeilijke omstandigheden goed te handhaven’, aldus de GGZ.
Lees ook: 'Mijn grootste fout is dat ik hulp heb gezocht voor mijn kind'
‘Inzake de ontwikkeling van de dochter zijn er geen zorgen’, schreef de huisarts verder. De onderzoeker van de Raad voor de Kinderbescherming kreeg een positieve indruk tijdens een huisbezoek en rapporteerde, op basis van gesprekken met zorgverleners, ‘dat er weer samen met moeder gewerkt zal moeten worden aan het herstel van de stabiliteit die er was voor de uithuisplaatsing’. De betreffende medewerker werd later van het dossier gehaald.
Omdat ze in een pleeggezin kwam, moest ze naar een andere basisschool. Hier gingen haar resultaten dermate achteruit dat het meisje bleef zitten. Vlak voor groep 8 werd ze overgeplaatst naar het speciaal onderwijs in Damwâld, waar de meeste kinderen uit het pleeggezin dagelijks in een busje naartoe worden gebracht.
Contactmomenten met haar dochter moeten geregeld worden via de voogd van het meisje. Uit de verhalen van Breedenbach rijst een beeld op van een man die weinig scheutig is als het gaat om ontmoetingen tussen moeder en kind.
Verbod op bijwonen crematie opa
,,Toen mijn vader op sterven lag, hebben mijn huisarts en ik gevraagd of ze afscheid mocht nemen van haar opa. Dat mocht niet, ze moest maar een tekening maken. En ze mocht ook niet naar de crematie. Dat zou te veel onrust veroorzaken.’’ Bioscoopbezoek, samen naar de stad, een bezoekje aan haar oma: het is allemaal niet toegestaan. Wel mocht ze een keer met een vriendinnetje en de vader van dat meisje winkelen in Leeuwarden.’’
Bezoek zomaar uitgesteld
Op donderdag 11 april stond er weer een ontmoeting gepland tussen Grietje Breedenbach en haar dochter. Zoals iedere keer had ze er weken naar uit gekeken. ,,Ik wilde graag met haar naar winkelcentrum De Centrale om daar even wat kleren voor haar te kopen. Maar dat mocht niet. Het werd toch weer de Intratuin, kregen we van de voogd te horen.’’
Donderdagochtend om 8.20 uur, minder dan 2 uur voor de afspraak, kreeg ze een mailtje van de pleegzorgmedewerker namens de voogd. Het bezoek was met een week uitgesteld, zonder speciale reden. ,,Dit is heel erg pijnlijk, ook voor mijn dochter. Je wacht acht weken om je kind te zien, ik slaap er al dagen niet van. Dan is het zover en dan wordt het weer een week uitgesteld.’’
Het was niet voor het eerst dat een bezoek niet doorging. ,,Een keer zaten we bij de kinderboerderij in Drachten te wachten. Kwamen ze niet, waren ze het gewoon vergeten.’’ Ook van andere ouders hoorde de LC-redactie dat het geregeld voorkomt dat bezoeken om onduidelijke redenen worden afgezegd, uitgesteld of zonder overleg verzet.
Cadeaus die Breedenbach, de stiefvader en haar oma het meisje geven, worden stelselmatig ingenomen. ,,We hebben haar een telefoon gegeven. Alle kinderen van die leeftijd hebben tegenwoordig een telefoon. Hij werd direct afgenomen in het pleeggezin. Er mocht absoluut geen contact zijn tussen haar en familieleden.’’ Een nieuwe laptop was binnen vier dagen kapot. ,,Voor haar laatste verjaardag hebben we een nieuwe gekocht. Die werd dezelfde dag afgepakt en hebben we inmiddels, beschadigd, weer teruggekregen.’’
Ook zakgeld dat ze haar geven, wordt ingenomen. ,,We stoppen haar wel eens een tientje toe tijdens een bezoek. De laatste keer verstopte ze dat op haar kamer. Het werd gevonden en afgepakt door de pleegouders. Ze had het moeten melden en inleveren bij hen, kreeg ze te horen. En als ze iets wilde kopen, kon ze om geld vragen. Zo ga je toch niet om met een meisje van dertien?’’ Verjaardagen worden gevierd in het pleeggezin, zonder familie. Breedenbach krijgt dan via de mail foto’s van het meisje met haar verjaardagstaart.
Lees ook: Ook de kinderrechter heeft wel eens twijfel
Begin 2018 kreeg het meisje een ongelukje. Ze was, op school in de gymzaal, gevallen van een koorddraad en had haar opperarm gebroken. Breedenbach: ,,Ik kreeg dit een dag later pas te horen, via een mail van de voogd. Ik wilde meteen bij haar op bezoek. Dat mocht niet. ‘Stuur maar een kaartje’, zei hij. Ze mocht mij ook niet bellen. Later hoorde ik dat ze heel veel pijn had.’’
Twijfels bij rechtbank
Eind 2016 stelde de rechtbank te betwijfelen of de huidige gezinsvoogd de juiste persoon was ‘om samen met alle betrokkenen het meisje te begeleiden in haar ontwikkelingsproces’. Vanwege de ‘moeizame en gespannen relatie tussen moeder en huidige voogd’ was het beter om een neutrale voogd aan te stellen. Tot op heden negeerde het Leger des Heils Jeugdbescherming dit advies.
Kinderen van twaalf jaar en ouder hebben volgens de Jeugdwet een stem in de beslissing over waar ze verblijven. In brieven aan de kinderrechter gaf het meisje meermaals aan haar moeder en oma vaker te willen zien en het liefst weer terug naar huis te keren. Zo ver kwam het niet. Breedenbach werd vlak voor de twaalfde verjaardag van haar dochter uit het ouderlijk gezag geplaatst. Volgens de Raad voor de Kinderbescherming had het meisje haar draai gevonden in het pleeggezin, ‘trekt ze meer naar de pleegouders toe en bieden die haar een veilige en gestructureerde opvoedingsomgeving’.
De rechter ging mee in dit advies tot beëindiging van het gezag en oordeelde dat ze, gezien de tijd dat ze al bij moeder weg is, beter in het pleeggezin kon blijven.
Reactie Leger des Heils
Het Leger des Heils Jeugdbescherming (LJ&R) laat in een reactie weten vanwege de privacy geen uitspraken te kunnen doen over individuele zaken. In het algemeen, stelt woordvoerder Gert Hofsteenge, ,,lopen de beleving van ouders en de realiteit van het kind niet altijd parallel. Een kind uit huis plaatsen, is het ergste dat je een ouder kunt aandoen. Wij beseffen dat als LJ&R voortdurend.’’
Over de voogd: ,,Een jeugdbeschermer van LJ&R die is aangewezen als voogd, handelt niet alleen. De voogd maakt deel uit van een multidisciplinair team van jeugdbeschermers en gedragswetenschappers die overleggen over de uitvoering van opgelegde maatregelen. (..) LJ&R heeft gegronde redenen om niet te snel te wisselen van jeugdbeschermer. Bij een overdracht kunnen leemtes vallen. Bovendien leidt dit tot een vertraging in de uitvoering van de hulpverlening.’’
Over rapporten van psychologen: ,,In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat rapporten van deskundigen nimmer door LJ&R terzijde worden geschoven. Ieder rapport dat ouders inbrengen, wordt multidisciplinair besproken.’’
Over de bezoekregeling: ,,De omgang is altijd afgestemd op de draagkracht van het kind en de (gedrags)problematiek van het kind.’’
Advocaat Fer Grijmans deed in de loop der jaren vele verzoeken tot uitbreiding van de omgangsregeling. Tevergeefs. Tot nu toe zijn er 57 zittingen geweest bij de rechtbank; over de omgangsregeling, de ondertoezichtstelling, de uithuisplaatsing en beëindiging van het gezag.
Grietje erkent hulpbehoefte
,,Grietje heeft altijd aan alles meegewerkt. Ze heeft bij bepaalde dingen hulp nodig, maar dat erkent ze ook en dat kan gewoon geregeld worden met zorg op maat’’, zeggen haar advocaat en zaakwaarnemer Eric Potma.
Inmiddels is het meisje dertien, maar volgens Breedenbach wordt ze nog steeds behandeld als een klein kind. Hoe het nu met haar gaat? ,,Ze is bang. Ze is aan het opgeven, merk ik. Ze wordt gedrild in dat pleeggezin. Ze moet de pleegzorgmedewerker altijd alles vertellen wat wij besproken hebben tijdens de bezoekregeling. Ze vertelt wel eens dat ze vaak kaartjes klaar legt voor mij, zodat de pleegouders die kunnen versturen. Ze worden nooit op de bus gedaan. Ze loopt al een jaar rond met een voortand waar een stukje afgebroken is. Daar wordt gewoon niks aan gedaan.’’
De moeder en stiefvader van het meisje vrezen voor haar toekomst. ,,Over vijf jaar is ze achttien, en dan? Dan moet ze zich zelfstandig redden, terwijl ze haar familie amper kent.’
Advocaat: ‘In de gevangenis heb je meer contact met je kind’
Al 28 jaar is hij advocaat, maar wat er in dit dossier gebeurt, heeft advocaat Fer Grijmans nog niet eerder meegemaakt. Al jaren staat hij Grietje Breedenbach bij. En nog altijd is het hem niet gelukt de omgangsregeling uit te breiden, laat staan de uithuisplaatsing van haar dochter op te heffen.
,,Eind 2014 is er onderzoek gedaan door onafhankelijke deskundigen over de vraag of mevrouw Breedenbach voldoende opvoedkundige vaardigheden had. De conclusie was dat zij die had en met een beetje begeleiding prima haar dochter kan opvoeden. Tot mijn verbazing is het rapport terzijde geschoven. Waarom? Omdat het onderzoek niet aan de door het hof en de rechtbank uitgesproken wens voldeed. Maar kennelijk paste het niet in het straatje van het Leger des Heils.’’
Onbegrijpelijk, vindt de advocaat uit Bolsward. ,,Het gaat er uiteindelijk om kinderen zoveel mogelijk thuis te laten opgroeien. Daar moet je naar streven. Het is echt niet zo dat wij altijd per definitie pleiten voor het opheffen van de uithuisplaatsing. Er zijn ook situaties waarbij het inderdaad beter is dat kinderen uit huis worden geplaatst. Instellingen hebben ook deskundigheid in huis. Maar in deze zaak begrijp ik werkelijk niet waarom het meisje niet terug kan naar haar moeder.’’
De advocaat blijft strijden voor uitbreiding van de omgangsregeling. ,,Die is echt minimaal, al jarenlang. Als je in de gevangenis zit, heb je vaker contact met je kind dan zij heeft.’’